Κυπριακό κρασί: Πίνε Κρασί, νάσσεις ζωή!

Πρώτα έρχεται το terroir, δηλαδή η κλίση του αμπελιού αμπελοτοπιού, η έκθεσή του στον ήλιο, το έδαφος και το υψόμετρο. Μετά ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα - η ποικιλία, η αμπελουργία αλλά και ο ανθρώπινος παράγοντας. Και στην Κύπρο, το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, αυτά ακριβώς τα στοιχεία οριοθετούν μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα terroir παγκοσμίως.

Η μακρά οινοποιητική παράδοση του νησιού που πηγαίνει πίσω χιλιάδες χρόνια με τον θρύλο της γλυκιάς Κουμανδαρίας, του αρχαιότερου κρασιού στον κόσμο, είναι φυσικά στην πρώτη γραμμή. Η ιστορία του χρονολογείται από τις σταυροφορίες του 12ου αιώνα, έχοντας ως πρωταγωνιστές τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη, στους οποίους οφείλει και το όνομά του. «Grande Commanderie» λεγόταν η περιοχή που ανήκε στους Ιππότες και στην οποία ξεκίνησε η αρχική παραγωγή του κρασιού. Όμως η σημερινή κυπριακή οινική σκηνή έχει πολύ περισσότερα να πει, αποκτώντας χρόνο με το χρόνο περισσότερο βάθος και ποικιλομορφία.

Οι κυπριακοί αμπελώνες είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη - φθάνοντας ακόμα και τα 1500 μέτρα στην περιοχή της Κυπερούντας- με απότομες κλίσεις, φτωχά εδάφη και αυτόριζα αμπέλια μεγάλης ηλικίας (κοντά στα 50-60 έτη μέσο όρο), υπεύθυνα για την παραγωγή artisanal κρασιών με ισχυρή προσωπικότητα και άποψη. Πολλά δε από τα αμπέλια είναι διαμορφωμένα σε κύπελλο και είναι μη αρδευόμενα - δύο παράγοντες που θεωρείται ότι συνεισφέρουν στην συγκράτηση των στρεμματικών αποδόσεων και στην εκτόξευση της ποιότητας των παραγόμενων κρασιών.

Η κυπριακή βιομηχανία κρασιού φαίνεται να βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, μεταξύ των αυτόχθονων και των διεθνών ποικιλιών. Η κυρίαρχη τάση συνηγορεί προς την ολοένα και μεγαλύτερη προώθηση των κυπριακών οινικών θησαυρών, όμως υπάρχει ακόμα έδαφος να διανυθεί. Περισσότεροι παραγωγοί θα πρέπει να πειστούν ότι αυτή είναι η σωστή πορεία - μία πορεία που ακολουθεί ήδη και το ελληνικό κρασί. Και είναι αλήθεια ότι έχω δοκιμάσει περίφημα καλά κυπριακά Cabernet Sauvignon και Syrah, αναρωτιέμαι όμως πόσες είναι οι πιθανότητες να σε προσέξουν διεθνώς με μία τέτοια πολύ συνηθισμένη ποικιλιακή σύνθεση;

Mία τέτοια προσέγγιση χρειάζεται φυσικά τις κατάλληλες υποδομές και προϋποθέσεις για έρευνα και υποστήριξη των τοπικών ποικιλιών. Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει. Ο αείμνηστος Άκης Ζαμπάρτας, πρωτοπόρος οινοποιός, κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως οινολόγος στην ΚΕΟ, ανακάλυψε εκ νέου 12 ποικιλίες σταφυλιών πάνω στις οποίες χτίζεται ή μπορεί να χτιστεί το μέλλον του κυπριακού αμπελώνα.

O αναμφισβήτητος πρωταγωνιστής είναι η λευκή ποικιλία Ξυνιστέρι που ως έχει ως χαρακτηριστικό της ακριβώς το αντίθετο από αυτό που υποδηλώνει το όνομά της. Στερείται οξύτητας! Με λίγη βοήθεια όμως από τα υψηλά υψόμετρα και λίγη από την οινοποίηση, καταφέρνει να δώσει κρασιά ισορροπημένα με πεντακάθαρο, ντελικάτο φρέσκο φρούτο στις αποχρώσεις του ροδάκινου. Την αρωματική του παλέτα συμπληρώνουν φυτικά ή και ανθικά χαρακτηριστικά. Τα οινοποιεία Κυπερούντα, Τσιάκκας, Ζαμπάρτας, Βουνί Παναγιά και Εκφράσεις Βασιλειάδη παράγουν μερικά από τα πιο γοητευτικά παραδείγματα της ποικιλίας. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι ποικιλίες Πρωμάρα και Σπούρτικο, ενώ στις κόκκινες το πεδίο είναι λιγότερο ξεκάθαρο.

Το Μαραθεύτικο που θεωρείται πολλά υποσχόμενο είναι ελάχιστα φυτεμένο και παρουσιάζει προβλήματα αποδόσεων, ενώ το Μαύρο που συμμετέχει στην Κουμανδαρία υπολείπεται σε χρώμα και τανίνες. Ίσως η απάντηση να βρίσκεται στην ποικιλία Γιαννούδι που αν και ακόμα στο ξεκίνημά της δείχνει ικανή να κάνει την διαφορά δίνοντας κρασιά και με τανίνες και με σώμα.

Η νέα παγκόσμια οινική σκηνή δίνει έμφαση στις αυτόχθονες ποικιλίες και η Κύπρος δείχνει διάθεση να έχει ένα σημαντικό - τηρουμένων των αναλογιών - ρόλο. Tα τρία εκατομμύρια διψασμένοι τουρίστες το χρόνο μαζί με την αξιόλογη ομάδα Κυπρίων sommelier που έχει αναδυθεί αποτελούν ενισχυτικούς παράγοντες. Το κλειδί της επιτυχίας βρίσκεται στην εξερεύνηση και καλύτερη κατανόηση των ποικιλιών της καθώς και στο ομαδικό πνεύμα. Το τελευταίο μπορεί να αποδειχθεί ίσως πιο δύσκολο κατόρθωμα, αλλά αξίζει μια δοκιμή.

* Αρχική δημοσίευση στο περιοδικό Ταξίδια της Καθημερινής